Od kilku lat słowo „półprzewodniki” przestało być domeną tylko branży technologicznej. Stało się jednym z najgorętszych tematów w świecie motoryzacji, wpływając na produkcję, ceny i dostępność samochodów na całym świecie – również w Polsce. W niniejszym artykule przyjrzymy się, jak brak chipów zatrzymał fabryki, dlaczego kierowcy muszą czekać miesiącami na nowe auta i w jaki sposób ten kryzys kształtuje przyszłość rynku samochodowego.
Współczesny samochód to nie tylko silnik, koła i karoseria. To skomplikowany system komputerów, czujników i modułów, które sterują każdym aspektem jazdy – od działania silnika, przez systemy bezpieczeństwa, po funkcje komfortowe i multimedialne.
Każdy z tych elementów korzysta z mikroskopijnych układów elektronicznych, zwanych właśnie półprzewodnikamilub potocznie „chipami”.
Jeszcze kilkanaście lat temu samochody zawierały zaledwie kilka podstawowych układów scalonych. Dziś nawet średniej klasy auto ma ich kilkaset, a modele z zaawansowanymi systemami wspomagania kierowcy – nawet ponad dwa tysiące.
Bez nich nie można zmontować kompletnego pojazdu, nawet jeśli brakuje tylko jednego układu o wartości kilku dolarów. W efekcie cała linia produkcyjna może stanąć. Sprawdź jak zadbać o swój samochód, aby posłużył Ci jak najdłużej!
Źródła problemu sięgają roku 2020, kiedy pandemia COVID-19 całkowicie zaburzyła łańcuchy dostaw i strukturę popytu na świecie. Fabryki półprzewodników musiały się zamknąć lub ograniczyć produkcję, a jednocześnie wzrosło zapotrzebowanie na sprzęt elektroniczny – laptopy, konsole, telewizory, smartfony.
Branża motoryzacyjna, która w pierwszej fazie pandemii wstrzymała zamówienia, znalazła się na końcu kolejki, gdy popyt na samochody gwałtownie wrócił. W tym samym czasie fabryki chipów działały z ograniczoną przepustowością, a większość mocy produkcyjnych była zarezerwowana dla elektroniki użytkowej.
Do tego doszły inne czynniki:
W rezultacie światowa produkcja samochodów spadła o miliony sztuk, a producenci stanęli przed dylematem: czy ograniczać ofertę, czy podnosić ceny, aby zrekompensować straty.
Kryzys półprzewodników dotknął praktycznie wszystkie segmenty rynku motoryzacyjnego. Dostępność nowych samochodów spadła drastycznie, a czas oczekiwania na popularne modele wydłużył się z kilku tygodni do nawet kilkunastu miesięcy.
Niektórzy producenci decydowali się na produkcję „okrojoną” – wypuszczali auta bez części funkcji elektronicznych, np. z uproszczonym systemem multimedialnym czy bez pewnych asystentów jazdy. Inni z kolei wstrzymywali całe serie, czekając na dostawę kluczowych komponentów.
Z perspektywy konsumenta oznaczało to jedno: mniej samochodów dostępnych od ręki i wyższe ceny.
Dealerzy, którzy dotąd mieli pełne place, zaczęli sprzedawać zaledwie pojedyncze egzemplarze, a nowe zamówienia wymagały zaliczek i cierpliwości. Co ciekawe, wiele osób, nie chcąc czekać, przerzuciło się na rynek wtórny – powodując rekordowe wzrosty cen samochodów używanych.
Ekonomia jest nieubłagana – gdy popyt przewyższa podaż, ceny rosną.
Producenci aut, mając ograniczoną liczbę dostępnych chipów, zaczęli koncentrować się na modelach o wyższej marży – bardziej luksusowych, lepiej wyposażonych. To z jednej strony pozwalało im utrzymać rentowność, ale z drugiej – wypychało z rynku klientów szukających tańszych pojazdów.
Dealerzy natomiast, dysponując niewielkim zapasem samochodów, często rezygnowali z rabatów, które wcześniej były standardem. W efekcie średnia cena transakcyjna nowego auta wzrosła nawet o kilkanaście procent, a w niektórych segmentach – jeszcze więcej.
Wzrost cen dotknął też samochody używane. Ponieważ wielu klientów nie chciało czekać na nowy pojazd, zaczęli kupować dostępne od ręki auta z drugiej ręki, co podbiło ich wartość.
W rezultacie w latach 2021–2023 rynek wtórny przeżył prawdziwy boom, który dopiero niedawno zaczął się stabilizować.
Choć wiele wskazuje na to, że największy kryzys chipowy mamy już za sobą, to skutki jego trwać będą jeszcze długo.
Producenci półprzewodników zwiększają moce produkcyjne, powstają nowe fabryki, a branża motoryzacyjna uczy się dywersyfikować dostawy i uniezależniać od pojedynczych dostawców.
Jednak proces ten jest kosztowny i czasochłonny – zbudowanie nowoczesnej fabryki półprzewodników trwa nawet kilka lat i wymaga inwestycji liczonych w miliardach dolarów.
W międzyczasie rośnie zapotrzebowanie na chipy do nowych technologii: samochodów elektrycznych, systemów autonomicznej jazdy i rozwiązań łączności 5G.
To oznacza, że nawet niewielkie zakłócenia w produkcji mogą ponownie zachwiać rynkiem. Wielu ekspertów prognozuje, że niedobory w niektórych segmentach półprzewodników mogą utrzymywać się do końca dekady.
Firmy motoryzacyjne wyciągnęły z tego kryzysu ważną lekcję: nie można polegać na jednym źródle dostaw. Coraz więcej z nich decyduje się na bliższą współpracę z producentami półprzewodników, inwestując w badania, rozwój i produkcję własnych układów.
Niektórzy wprowadzają nowe platformy elektroniczne, które wymagają mniejszej liczby chipów lub wykorzystują bardziej uniwersalne komponenty. Dzięki temu przyszłe generacje pojazdów mają być bardziej odporne na zakłócenia w dostawach.
Z perspektywy konsumenta może to oznaczać większą stabilność cen i lepszą dostępność samochodów w kolejnych latach, choć pełne odbudowanie rynku może potrwać.
Dla kierowców planujących zakup auta skutki kryzysu są odczuwalne do dziś.
Na polskim rynku terminy oczekiwania na nowe pojazdy wciąż bywają długie, szczególnie w przypadku modeli z bogatym wyposażeniem lub napędem elektrycznym.
Ceny utrzymują się na wysokim poziomie, a dealerzy rzadko oferują duże rabaty.
Z drugiej strony rynek wtórny zaczyna się stabilizować, a spadek presji cenowej może oznaczać, że najtrudniejszy okres jest już za nami. Wciąż jednak warto być czujnym – jeśli globalny popyt na półprzewodniki znów wzrośnie, sytuacja może się powtórzyć.
Dla kupujących oznacza to, że najlepszą strategią jest planowanie z wyprzedzeniem. Jeśli chcesz nowy samochód, warto złożyć zamówienie wcześniej i liczyć się z dłuższym terminem dostawy.
Jeśli natomiast zależy Ci na szybkiej dostępności – auta używane mogą być bardziej opłacalną alternatywą.
Jedno jest pewne – półprzewodniki stały się krwiobiegiem współczesnych samochodów.
Bez nich nie powstanie żaden nowoczesny pojazd, a ich znaczenie będzie tylko rosło.
Rosnąca cyfryzacja, elektryfikacja i automatyzacja jazdy sprawiają, że w przyszłości samochody będą jeszcze bardziej zależne od elektroniki.
Branża motoryzacyjna stoi więc przed wyzwaniem, by zapewnić sobie stabilne, lokalne źródła dostaw chipów, co może prowadzić do większej regionalizacji produkcji i inwestycji w Europie.
Dla konsumentów może to oznaczać w dłuższej perspektywie bardziej przewidywalne ceny i większy wybór, choć okres przejściowy wciąż będzie pełen wahań i niespodzianek.
Kryzys półprzewodników pokazał, jak delikatny i zależny od technologii stał się rynek samochodowy.
Brak niewielkiego układu elektronicznego może zatrzymać milionową produkcję, a kilka tygodni opóźnień u producentów chipów potrafi wywołać globalny efekt domina.
Dla klientów oznacza to wyższe ceny, ograniczony wybór i dłuższy czas oczekiwania – ale też szansę na bardziej nowoczesne i zrównoważone technologie w przyszłości.
Jedno jest pewne: półprzewodniki stały się kluczowym elementem motoryzacyjnej rewolucji, a ich dostępność będzie w nadchodzących latach jednym z najważniejszych czynników kształtujących rynek samochodów.
Dominik zajmuje się sprzedażą – przygotowuje oferty samochodów, przelicza kalkulacje leasingu. Odpowiada za cały proces obsługi klienta. Doradza którą formę finansowania warto wybrać. Na co dzień pasjonat sportu, gór i kolarstwa. Każdą wolną chwilę spędza na dwóch kołach.
